Dromen met geleende hand

Onder de titel ‘Dromen met geleende hand’ was van 2 februari tot 1 september 2010 in het Anton Pieck Museum een bijzondere en unieke tentoonstelling te bezichtigen. Het was voor het eerst dat Ton van de Ven, voormalig creatief directeur van de Efteling, toestemming heeft verleend om een deel van zijn ontwerpen en schetsen ten toon te stellen. Ton van de Ven, die voor de Efteling ontwerpen maakte met ‘de geleende hand’ van Anton Pieck, opende op 16 april (vlak vóór de geboortedag van Anton Pieck) persoonlijk de expositie.

De expositie

De expositie bestond uit 70 werken uit de archieven van de Efteling. De werken gaven vier van de vele attracties weer die door Van de Ven werden ontworpen en die internationaal naam en faam kregen:

• Het Spookslot werd in 1978 geopend ter gelegenheid van het 25 – jarig bestaan van De Efteling. Het gold destijds als het grootste spookslot van Europa.
• In 1986 werd Fata Morgana – De verboden stad geopend. Van de Ven werkte jarenlang met zijn team aan deze attractie, volgens liefhebbers het hoogtepunt in zijn oeuvre.
• Droomvlucht was de naam van een wereldwijd unieke attractie die werd geopend in 1993.
• Villa Volta, de villa van Bokkenrijder Hugo van den Loonsche Duynen, opende in 1996 haar deuren. Villa Volta was in zijn omvang een unicum op het gebied van attractieparken en kreeg navolging in vele andere parken in de wereld.

Naast de schetsen en ontwerpen voor deze attracties waren er vier sprookjesboeken te zien, daterend uit de korte periode waarin Van de Ven werkzaam was als illustrator:

• Het elfje dat maar één vleugeltje had
• Noorse volkssprookjes
• De witte raaf
• De Gouden Bijl

Alle boeken zijn uitgegeven door Omniboek. Ook legde Ton van de Ven zich korte tijd toe op het ontwerpen van ex librissen.

Voor kinderen van 8 t/m 12 jaar werd een actuele speurtocht ontworpen die langs zowel de vaste collectie als deze unieke wisseltentoonstelling leidde.

Biografie Ton van de Ven

Ton van de Ven werd geboren in Eindhoven op 1 januari 1944. Toen hij 11 jaar was kwam hij voor het eerst in aanraking met de Efteling tijdens een schoolreisje. Hoewel hij enigszins teleurgesteld was omdat de poppen destijds nog niet bewogen, raakte hij vanaf toen voorgoed verknocht aan het attractiepark. Van de Ven volgde de Academie voor Industriële Vormgeving in Eindhoven waar hij een voorliefde voor nostalgie en romantiek hem niet in de weg bleek te staan.

In 1965 solliciteerde Van de Ven bij de Efteling op een advertentie in het Eindhovens Dagblad naar de functie van leidinggevende op de afdeling Onderzoek en Ontwikkeling. Bij het sollicitatiegesprek was ook Anton Pieck, de toenmalige ontwerper van de Efteling aanwezig. Deze sprak tijdens het hele gesprek geen woord, maar stelde Van de Ven uiteindelijk één vraag: “Beheerst u het perspectief?” De jonge ontwerper maakte een leugentje om bestwil en de rest is geschiedenis: langzaam maar zeker nam hij de belangrijkste ontwerptaken over van de gezichtsbepalende ontwerper van het park, voor wie hij veel bewondering had. Al snel leerde Van de Ven zichzelf de tekenstijl van zijn voorganger aan en creëerde, op zijn manier, ontwerpen die harmonieus pasten binnen het reeds bestaande arsenaal aan attracties, sprookjes en eigenzinnige gebouwen.

Tussen 1967 en 1970 verdween Van de Ven een aantal jaren uit de Efteling om te gaan werken voor de firma Heimo in Duitsland waar bewegende figuren voor attractieparken werden gemaakt.
‘Het waren mijn maatje Jan Verhoeven en Anton Pieck die me overhaalden terug te komen naar de Efteling’, aldus Van de Ven in het boek ‘De Efteling / Kroniek van een Sprookje’. Dit boek verscheen in 2002 ter gelegenheid van het 50 – jarig jubileum van het park en werd geschreven door Henk van den Diepstraten.‘

Dat heb ik gelukkig gedaan, want het zijn tijden geworden die ik koester…. De Efteling is vooral bijzonder omdat het een écht park is met bomen en planten. … Het is voor mij een omgeving die de totaalbeleving katalyseert en, in combinatie met dat ongrijpbaar herkenbare van sprookjes, ook heel dicht bij de mensen brengt. De Efteling bedt zich zwierig in in de kinderziel en blijft in de ziel van mensen altijd aanwezig.’

In 1974, toen Anton Pieck zich meer adviserend terugtrok uit het park, werd Ton van de Ven creatief directeur van de Efteling.

Zijn eerste eigen grote project was het Spookslot (1978), een attractie vanwege het vijfentwintigjarige jubileum van het park. De spookruïne, waarin ook nog ontwerpen van Anton Pieck zijn verwerkt, gold destijds als grootste spookslot van Europa.
Volgens liefhebbers van zijn werk bereikte Van de Ven zijn hoogtepunt met Fata Morgana – de Verboden Stad, een attractie, gebaseerd op de sprookjes van Duizend-en-één-nacht. Een aantal jaren werkten hij en zijn team aan deze zogenaamde darkride die in 1986 opende voor het publiek.
In 1991 schiep Van de Ven een heel eigen sprookje: Het Volk van Laaf. Na vele omzwervingen vestigde het koddige volkje, geleid door oermoeder Lot, zich in de Efteling.
Droomvlucht, waarin de bezoeker wordt meegenomen op een reis door de wereld van elfen, trollen en andere fabeldieren, is vanaf de dag van opening in 1993 een internationaal succes. De attractie staat sindsdien nummer één in de favorietenlijst.Midden jaren ’90 ontwierp hij een kolossaal poortgebouw dat als nieuwe entree zou dienen ter vervanging van de voormalige Ingang West. Dit gebouw, bestaand uit steen, hout en riet werd ongetwijfeld een van de meest opzienbarende blikvangers van de regio. Het kreeg de naam Het Huys van de Vijf Zintuigen. De knappe constructie wordt bekroond met natuurrood Rijnlandse rietvorsten en spitse metalen punten. Volgens Van de Ven is de stijl een mengelmoes van de bouwstijl op Sumatra, die van het Volk van Laaf met een knipoog naar de Brabantse boerderijen met hun rieten daken. Het gebouw werd in 1996 in gebruik genomen.

In het zelfde jaar haalde Van de Ven het fenomeen Haunted Swing, dat vaak op kermissen te vinden was, naar de Efteling. Een grote, compleet gethematiseerde versie van deze attractie verscheen in de gestalte van Villa Volta. Qua omvang was Villa Volta een unicum op attractieparkengebied. Dit type attractie werd omgedoopt tot Madhouse en in navolging van dit idee van Van de Ven verschenen verschillende madhouses in parken over de hele wereld.
De indoorachtbaan Vogel Rok werd in 1998 luchtigjes gebaseerd op de reizen van Sindbad de zeeman met een 25 meter brede mythische vogel.

In het voorjaar van 2002 werd Van de Ven door burgemeester Weierink van de gemeente Loon op Zand onderscheiden als Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Van de Ven heeft het fundament gelegd voor toekomstige ontwikkelingen van het park. Zo opende de Efteling voor haar vijftigste verjaardag in 2002 het Efteling Theater, dat het begin vormde van een nieuw te bouwen uitgaanscentrum in het park. Het gebouw heeft een architectuur die herinnert aan de Victoriaanse tijd waarin theaters dé uitgaansgelegenheden waren. In het Theater, dat plaats biedt aan 1200 gasten, worden parkshows en grote avondvullende musicals op toneel gebracht.

Begin 2003 nam Van de Ven afscheid van het park en ging met de VUT. Ter gelegenheid van het vertrek van de creatief directeur werd een gedeelte van de Sint Nicolaasplaets (bij Droomvlucht) omgedoopt tot Ton van de Ven-plein, zodat zijn naam ook zichtbaar aan het park verbonden zou blijven.